Hipoksi, birinin beyni yeterli oksijenden yoksun kaldığında ortaya çıkan durumdur. Tüm vücudu etkileyebilir veya vücudun belirli bir bölümünü etkileyip yerel olarak da kalabilir. Hipoksi, birden fazla organa zarar verebilir ve ölümcül komplikasyonlara neden olabilir. Aynı zamanda uçuş görevlilerinin, uçak yolcularına uçuş sırasında kabin basıncının düşmesi gibi olası bir durumda üst bölmelerden düşecek oksijen maskelerinin kullanımını açıklamalarının nedeni de budur.
İçindekiler
Hipoksinin nedenleri nelerdir?
Hipoksinin yaygın nedenleri şunlardır:
- Anemi
- Astım
- Kalp yetmezliği
- KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı)
- Akciğer enfeksiyonu
- Akciğerlerde sıvı birikmesi
- Akciğerlerde hasar, yara izi veya çökme
- Solunum zorluğu
- Obstrüktif uyku apnesi (yüksek sesle horlama ile kendini gösterir)
- Anestezi
- Şiddetli kan kaybı
- Tümör veya yabancı cisim nedeniyle hava yolunun tıkanması
- Anafilaktik/alerjik reaksiyonlar
Hipoksinin dört tipi nelerdir?
Hipoksik hipoksi (veya arteriyel hipoksi)
Oksijen eksikliği, akciğerlere yetersiz hava girmesine neden olur. Yüksek irtifa, kapalı solunum alanı vb. nedenlerle oluşabilir. Astım hastalığı gibi akciğer rahatsızlıkları , kalp veya beyindeki diğer rahatsızlıklar da hipoksiye neden olabilir.
Anemik hipoksi
Kandaki hemoglobin seviyeleri azaldığı için kanın oksijen kapasitesi de azalır. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde (RBC) bulunan bir proteindir. Oksijene bağlanır ve tüm vücuda oksijen sağlar. Ayrıca kana karakteristik kırmızı rengini verirler. Anemik hipoksi, ağır kan kaybı, eritrosit sayısının azalması veya şiddetli demir eksikliği veya hemoglobin deformu nedeniyle hemoglobin seviyesinin düşmesinden kaynaklanabilir.
İskemik/Durgun hipoksi
Kan akış hızı azalması sonucu vücut dokularına yetersiz kan akışı gerçekleşir. Bunun nedeni kalp yetmezliği, şiddetli kan kaybı veya kan damarındaki pıhtı olabilir.
Disoksik/Histotoksik/Doku hipoksisi
Dokulara verilen oksijenin normal olup, hücreler oksijeni kullanamadığı durumlardır. Örneğin, siyanür zehirlenmesi. Siyanür dokudaki oksijen bağlayıcı proteinlere ve hücrelerin diğer kısımlarına bağlanarak dokulardaki oksijenin etkileşimini ve tüketimini engeller.
Hipoksinin ilk belirtisi nedir?
Hipoksinin en erken belirtileri şunlardır:
- Bilinç bulanıklığı
- Huzursuzluk
- Nefes darlığı
Hipoksinin diğer belirti ve semptomları şunları içerir:
- Ciltte, dudaklarda ve ağız boşluğunda mavimsi renk değişikliği
- Azalmış bilinç seviyesi
- Öksürük
- Hızlı kalp atış hızı
- Nefes almada zorluk
- Yavaş kalp hızı
- Çarpıntı
- Terlemek
Hipoksi tedavisi nedir?
Mümkün olan en kısa sürede oksijen tedavisi yapılmalıdır. Bu, ek oksijen almak için bir oksijen maskesi veya burnunuza klipslenen küçük bir tüp kullanmayı içerebilir. Hipoksemi, astım veya pnömoni gibi altta yatan bir durumdan da kaynaklanabilir. Doktorlar, hipoksemiye neden olan altta yatan koşulları tedavi etmek için ilaçlar kullanabilir. Bu ilaçlar genellikle ilacı ciğerlerinize çekmenizi sağlayan bir inhaler yoluyla verilir.
Ayrıca su içmek, oksijen seviyenizi arttırmak ve karbondioksiti dışarı atmak için ciğerlerimizin sulanmasını sağlar, bu nedenle önemlidir.
Hipoksi tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmeyen hipoksi kalbi ve beyni tehlikeye atar. Kardiyak belirtiler arasında aritmiler, konjestif kalp yetmezliği ve miyokard enfarktüsü bulunur. Merkezi sinir sistemi belirtileri, değişmiş bilinç ve nöbetleri içerir. Şiddetli hipoksemide komplikasyonlar daha sık görülür.
Stres düşük oksijen seviyelerine neden olabilir mi?
Anlık stres vücudun gerilmesine neden olur ve biraz daha sık ve az nefes almaya başlarsınız. Sığ bir nefes, beynin stres olarak algıladığı kandaki oksijen seviyelerini düşürür. Nefes almak daha sonra biraz daha hızlı ve sığ hale gelir. Oksijen seviyeleri biraz daha düşer.
Aşağıdaki durumlarda acil bakıma başvurun:
Yüksek rakımlarda (8.000 fitin veya yaklaşık 2.400 metre üzerinde ) öksürük, hızlı kalp atışı ve sıvı tutulması ile birlikte şiddetli nefes darlığı yaşarsanız acile başvurmalısınız. Bunlar, kan damarlarından akciğerlerinize sızan sıvının (yüksek irtifa akciğer ödemi) belirti ve semptomlarıdır.
